نگاهي به صورت جلسههايي كه در نخستين گردش انجمن زرتشتيان تهران كه حدود يكصدسال پيش نوشته شده و به يادگار مانده است، نشان ميدهد كه نياكان ارجمند ما و بنيانگزاران انجمن زرتشتيان چه هدفهايي را براي اين انجمن در نظر گرفتهبودند و چگونه فعاليت خود را آغاز كردهاند.
بهطوري كه صورت جلسات نخستين گردش انجمن نشان ميدهد، انجمن مرجعي بوده كه بهطور كدخدامنشي كليه دعاوي بين افراد همگروه و همچنين بين زرتشتيان و ديگران را حل و فصل ميكردهاست و نكته قابل ذكر، اجراي نظر انجمن به وسيله طرفين دعوا بودهاست.
Ø در مواردي كه به يك فرد همگروه احجافي ميشده و از انجمن كمك خواسته ميشده است، انجمن راسا از مقامهاي كشور رفع احجاف را خواستار و اكثر نتيجه مطلوب حاصل ميشده است.
Ø دركليه اموري كه جماعت با وزارتخانههاي مختلف داشته نام «اردشيرجي صاحب» بردهشده و از اقدامات و نامههاي ارسالي وي به مقامات مملكتي ذكر شده است.
Ø هر هنگام و در هر مورد كه اقدامات انجمن به عللي پيشرفت نداشته از «ارباب جمشيد» استمداد ميشده است.
Ø يكي از كساني كه براي حفظ حقوق زرتشتيان در يزد و برقراري معافي مراعي اهرستان مرتبا با انجمن مكاتبه داشته، استاد كيومرس وفادار نام برده شدهاست كه بالاخره با اقدامات انجمن و پيگيري وي به نتيجه مطلوب رسيده است.
Ø اگر همكيشي ورشكسته ميشد و به غير همكيش بدهكار بود، انجمن ميانجيگري ميكرد و ترتيبي براي پرداخت بدهي او ميداد تا اسباب بدنامي جماعت نشود.
Ø هرگونه واقعه غيرمترقبه براي همميهنان در هر گوشه كشور پيش ميآمده از طرف انجمن اظهار همدردي و اقدام به كمك ميشده است.
Ø هرگونه تحويل و ارسال وجه به وسيله «ارباب جمشيد» كه در همه جا تجارتخانه و اعتبار داشته، انجام ميگرفته است.
Ø هر هنگام كه براي انجام كاري نياز به پول بودهاست يا در انجام امري مواجه با كمبود بودجه بودهاند، از مردم دعوت ميشده و افراد به فراخور خود كمك لازم را ميكردهاند.
Ø افراد همگروه وجوهي به نام «اعانه» به طور ماهانه يا سالانه به انجمن ميپرداختند.
Ø براي گردآ وري اعانه، افرادي داوطلب ميشدهاند، مثلا در دوره اول براي دالان امينالملك و امينالدوله آقا گيو شاهپور ـ آقا نامدار كيخسرو ـ آقا مهربان جمشيد ـ وبراي مشيرخلوت: آقا رستم خدابخش ـ آقا مهربان دستور تيرانداز ـ آقا جمشيد موبد بهمن ـ آقا خسرو نوذر و آقا رستم دينيار انجام اين كار را تقبل كرده بودند.
Ø اعضاي انجمن آگاهي و رسيدگي به وضع و حال هر فرد جماعت را وظيفه خود ميدانستند و افراد نيز خود را ملزم به همفكري وهمكاري با انجمن ميدانستهاند.
Ø همواره از طرف افراد همگروه پيشنهادهايي به انجمن ميرسيده و تصميمات معقول درباره آنها اتخاذ ميشدهاست، آنچنان كه به نظر ميرسد همكاري صميمانه و دلسوزي فراواني نسبت به امور همگاني ابراز ميشدهاست و داوطلبان انجام هر كاري با احترام عمومي روبهرو بودهاند.
Ø كليه امور اجتماعي را همه افراد به طور افتخاري انجام ميدادهاند.
Ø جانب دوستي و درستي و حقيقتبيني با نهايت دقت رعايت ميشدهاست، پس از پيگيري موضوع، اگر ناروا بودن آن نسبت آشكار شده، در صورتجلسات منعكس ميشدهاست. مثلا در يكي از جلسات چنين نوشته شدهاست: «در ريپورت انجمن قبل نسبت جعلي به مرحوم… داده شدهبود، قرار شد در ريپورت اين انجمن مرحوم… را كه واسطه و از آن نسبت مبري بوده محض تصحيح اشتباه ريپورت قبل يادداشت و آن نسبت از آن مرحوم خارج شود.»
Ø هرهنگام شايعهاي پراكنده ميشده و يا نامهاي در موضوع ميرسيده «خطاب مانندي» نوشته ميشد و بهوسيله يكي از اعضاي انجمن به آگاهي همگان رسانده ميشد كه در انجمن حاضر شوند، پيشنهاد و مشاوره و مذاكره كنند و تصميمات مقتضي گرفتهشود.
Ø كليه نامههاي رسيده و پاسخ آنها در انجمن خوانده ميشده و پس از تصويب صادر ميشده است و چنانچه نامهها فوري بوده در نخستين جلسه رونوشت آن و پاسخ رسيده به آگاهي انجمن ميرسيدهاست.
Ø براي رسيدگي به امور مدرسه و برنامهريزي آينده، همواره نظار مدرسه با اولياي دانشآموزان جلسات ترتيب داده و خواسته آنان را در جهت پيشرفت تحصيل فرزندانشان مرعي ميداشتند.
Ø براي آنكه همه اطفال سدره بپوشند و كشتي ببندند، دختران و پسران را روزي يك ساعت در يكي از خانهها درس اوستا و آيينهاي ديني ميآموختند، تا آمادگي يابند.
Ø در كاشان و قم نيز زرتشتيان مقيم بودهاند. در صورتجلسات اين نام «انجمن يزد» و «انجمن ناصري يزد» و « انجمن ناصري زرتشتيان كرمان» بهچشم ميخورد كه همواره با انجمن زرتشتيان تهران در موضاعات مختلف و بسيار مكاتبه داشتهاند.
Ø سالي يكبار در نوروز صورت كل وجوه ملي جمعي انجمن به جماعت اعلام و سالي دوبار (هر ششماه) انجمن عام برگزار ميشده و رييس انجمن خلاصه كارهاي گذشته را به آگاهي همگان ميرسانده و صورتحسابها چاپ و در اختيار مردم قرار ميگرفتهاست.
Ø آنچه در پايان گزارش سالانه ديدهميشود، جدول حضور و غياب اعضاي انجمن است و كساني كه پنج جلسه پيدرپي در انجمن حاضر نشدهبودند از عضويت انجمن بر كنار و ديگري به جاي او بر گزيده ميشدهاست.