باربد؛ سرآمد رامشگران

         

موسیقی، زبان روح و زبان دل هاست وموسیقی اصیل ایرانی از دیرباز چنین صفتی را داشته است، وقتی پای موسیقی ایرانی به میان می آید، بیشک هر ایرانی بیاد باربد می افتد. باربدی که جز نام از او اثری نمانده واگر هم مانده برای ما ناشناخته است. به راستی باربد که این چنین روح خویش را در موسیقی سنتی ها رسوخ داده کیست؟

نوشته اند که او سرآمد نوازندگان و رامشگران دربار خسروپرویز بوده است و امیر بزم های این شاهنشاه بزرگ ساسانی و باز نوشته اند که او از مردم فارس بوده ودر شهر جهرم به دنیا آمده است.

چیرگی باربد‌در نواختن‌سازوساختن آهنگ وسرود بدان گونه بوده است که خسروپرویز هنگام شنیدن آن ها در باغی، سرازپای نشناخته فرمان می‌دهد که او را بجویند تا بداند که کیست ؟ و شاعر در این باره سروده است که :

بجویید در باغ تا این کجاست همه باغ و گلشن ، چپ و دست راست

دهان و برش پر زگوهر کنم              براین رود سازانش مهتر کنم

درباره باربد و خسروپرویز و این که مهارت باربد در نواختن و تاثیر آن بر روان خسرو پرویز سبب نجات باربد و دیگران از مرگ شده نیز این داستان به یادگار مانده است:

خسرو پرویز اسبی داشت بنام شبدیز و گفته بود كه هر كس خبر مرگ او را بياورد به قتل خواهد رسيد. اتفاقاً آن اسب مرد و هيچ كس از درباريان ياراي آنرا نداشت تا واقعه مرگ شبديز را به اطلاع پادشاه برساند. به همين جهت از باربد درخواست كردند به طريقي كه صلاح مي‌داند، آنرا باز گويد.

باربد خوش آوا در حضور پادشاه به صورت حزين و دلنشين به همراهي چنگ خود بخواندن پرداخت و موجبات انفعال و دگرگوني روح خسرو پرويز را فراهم آورد و چنان صداي گرم او در خسرو و اثر كرد كه گفت: واي برتو، مگر شبديز مرده است؟ باربد گفت: اين لفظ، اولين بار ازدهان پادشاه خارج گشت و بدين نحو از كشته شدن نجات يافت.

درباره تعداد سرودهاي او نوشته ها يكسان نيست. برخي آن‌ها را ٣٠ و بعضي ديگر ٣١ و گاه بيشتر نيز نوشته اند. اما مجموع اين سرودها از همان آغاز به سي لحن نامور بوده‌اند. نام سرودها نيز عبارتند از :

1- آرايش خورشيد يا آرايش جهان 2- آيين جمشيد يا ساز نوروز ٣- اورنگي ٤- باغ شيرين ٥- تخت تاقديسي ٦- حقه كاوس يا حقه كالوس ٧- راح روح يا غنچه كبك دري ٨- رامش جان يا رامش جهان ٩- سبز در سبز ١٠- سروستان١١-سروسهي ١٢- شادروان مرواريد ١٣- شبديز ١٤- شب فرخ يا فرخ شب ١٥- قفل رومي‌١٦- گنج باد آورد ١٧-گنج گاو يا گنج كاوس ١٨-گنج سوخته ١٩- كين ايرج ٢٠- كين سياووش ٢١- ماه بر كوهان ٢٢- مشك دانه ٢٣- مرواي نيك ٢٤- مشك مالي ٢٥- مهرباني يا مهرگاني ٢٦- ناقوسي ٢٧- نوبهاري يا فرخ روز ٢٨- نوشين باده يا باده نوشين ٢٩- نيم روزه ٣٠-نخجيرگاني .