پل سازي در ايران باستان

         

پلي كه هم اينك بخش آسيايي تركيه را به بخش اروپايي آن پيوند مي‌دهد، در همان جايي ساخته شده است كه داريوش شاه براي لشگر كشي به يونان در آنجا پلي ساخت كه در شمار شگفتي هاي آن روزگار بود و نشان مي‌دهد كه ايرانيان از دانش پيشرفته اي برخوردار بوده اند.

چگونگي ساخت اين پل كه در محل تنگه(بغاز) بسفر قرار داشت ، به نقل از مهنامه زرتشتيان شماره آبان ماه 1352 از اين قرار است:

درحين لشگر كشي‌هاي خشايارشا به يونان ، دو ساختمان آبي قابل ملاحظه از طرف ايراني‌ها در خارج كشور بنا شد كه يكي از آن‌ها پل عظيم روي تنگه داردانل و ديگري كانال خشايارشا در شبه جزيره آتوس است. لشكر كشي‌هاي ايرانيان عليه يونانيان در زمان سلطنت خشارشا پس از مطالعات چندين ساله صورت گرفت و اين امر به خوبي مي‌رساند كه ايرانيان از لحاظ فني اين خدمات را به طور مستقل انجام داده اند.

خشايارشا چند سال پيش از آغاز لشگر كشي خود به يونان ، دو نفر از ايراني‌ها را مامورمطالعه و نقشه برداري از سواحل آسياي صغير و يونان كرد تا تداركات جنگي را با توجه به اوضاع و احوال محل و تجربيات حاصل از جنگ‌هاي قبلي آماده سازند.

هرودوت مورخ يوناني در كتاب تاريخ خودمي‌نويسد كه خشايارشاه دستور ساختن پل بزرگي بر روي بغاز داردانل براي عبور جنگجويان خود داد. از توضيحات هرودوت چنين استنباط مي‌شود كه ساختمان اين پل به طور كلي از خدمات فني و برجسته ايرانيان در ادوار قديم بوده است. جمعا 700 كشتي براي ساختمان اين پل دو طرفه به كار رفته بوده است ، يعني هر رديف و جهت ٣٥٠ كشتي.

كشتي‌ها بوسيله طناب‌هايي كه از بيبلوس درست شده بود به يكديگر محكم وصل شده و در مقابل امواج دريا بوسيله لنگرهاي قوي استوار شده بود.روي اين كشتي‌ها كه از طرف پهنا پهلوي يكديگر قرار گرفته بودند،  از تنه درخت و تير‌هاي چوبي پوشيده مي‌شد و روي آن‌ها با شاخ و برگ درختان و سپس سنگ و ماسه تكميل مي‌شد.

گرچه در گزارش هرودوت پوشش با شاخ و برگ درختان ذكر نمي‌شود، ولي به عقيده ما بدون يك پوشش ريختن شن و ماسه براي ساختن زير سازي جاده ممكن نبوده است.

از گزارش‌هاي هرودوت چنين استنباط مي‌شود كه روي بعضي از رودخانه‌هاي يونان نيز ايرانيان پل ساخته بودند و جاده سازي‌هاي وسيعي نيز به عمل آمده بود.

اهميت كانال كشتي راني خشايارشا در شمال شرقي شبه جزيره آتوس در يونان كمتر از پل ياد شده نيست و نظر به اينكه كشتي‌هاي جنگي داريوش كبير پدر خشايارشا هنگام عبور از طرف شبه جزيره آتوس كه داراي درازايي در حدود ٥٠ كيلومتر است دچار طوفان شده بود، لذا خشايارشا به منظور پيشگيري از اين خطرها دستور به كندن كانالي داد كه در منتهي اليه شبه جزيره آتوس قرار گرفته بود. كانال خشايارشا كه داراي مقطعي ذوذنقه شكل است و به طول تقريبي2500 متر است در سطح 45 متر و در كف ٢٢ متر پهنا داشته و به عرض 40/2 متر بوده است. براي ساختن اين كانال سه سال تمام وقت لازم بود و در حدود١٥٠ هزار متر مكعب خاكبرداري انجام گرفت.

همه عمليات حفاري تحت نظارت و مراقبت دو ايراني به نام بوبارس و آرتاخس صورت گرفته است. پس از پايان عمليات ساختماني و آب اندازي خشايارشا با 1207 كشتي جنگي از اين كانال عبور كرد وبه حمله خود به يونان پرداخت.

آثار اين كانال كه به دستور خشايارشا حفر شده و بيش از2500 سال از عمر آن سپري مي‌شود، هنوز در يونان باقي و قابل ديدن است.